Có một điều gì đó, gần gũi với tổ chức chúng ta hay không? Với hình thái tổ chức ban đầu kiểu “đây gia đình”, khai sinh trong bối cảnh lịch sử của thập niên 30, chiến tranh và, những vị tiền bối sáng lập không tránh được cảnh giam cầm vì “tội tư tưởng”, đã bỏ mình trong ngục thất.

Nhưng rồi nhiều thập niên sau, mô  hình tổ  chức  “gia đình” này  khẳng định vị trí của mình là một tổ chức quốc tế, với những hoạt động lợi lạc quần sinh.

Trong mục “Nhìn ra Thế giới” của Sen Trắng kỳ trước trưởng Tâm Lạc đã giới thiệu đến quý anh chị Lam viên Hội Liên Hữu Thanh Niên Phật Tử (WFBY). Kỳ này, chúng ta thử tìm hiểu về tổ chức Phật giáo Soka Gakkai mà như lời ban đầu, có những điểm nào tương đồng, và điểm nào đáng để mình học hỏi, từ góc độ đánh giá di sản của các bậc tiền bối sáng lập, hữu công cho đến sự kết thừa của các thế hệ tiếp nối; từ giá trị tinh thần, nội dung cho đến hình thức hoạt động của một tổ chức Phật giáo quốc tế.

Sơ lược về tổ chức Phật Giáo Soka Gakkai

Soka Gakkai là một tổ chức Phật giáo, có thành viên ở 192 quốc gia và vùng lãnh thổ. Hiện tổ chức này có 8,27 triệu gia đình thành viên ở Nhật Bản và 2,2 triệu thành viên bên ngoài Nhật Bản. Mỗi tổ chức địa phương hoạt động trên tinh thần tôn trọng sự đa dạng văn hóa trong khi vẫn tuân theo các phong tục Phật giáo.

Với quan niệm hạnh phúc cá nhân và việc thực hiện hòa bình có mối liên hệ chặt chẽ với nhau là trọng tâm, mục đích của tổ chức nhằm thúc đẩy hòa bình, văn hóa và giáo dục tập trung vào sự tôn trọng phẩm giá của cuộc sống. Cam kết đối thoại và bất bạo động, các thành viên siêng năng nghiên cứu và áp dụng triết lý nhân văn của Phật giáo Nichiren*. Cố gắng hiện thực hóa tiềm năng vốn có của mỗi người để đóng góp cho cộng đồng địa phương, đáp ứng các vấn đề chung mà nhân loại đang phải đối mặt.

Hiện nay chủ tịch của Soka Gakkai là Minoru Harada (1941–). Ông gia nhập Soka Gakkai vào năm 1953. Sau khi tốt nghiệp Đại học Tokyo với bằng Kinh tế năm 1964, ông giữ chức vụ Trưởng ban sinh viên của Soka Gakkai và sau đó là Trưởng ban thanh niên. Trong thời gian đó, ông là tác giả của cuốn sách “Seinen to buppo 50 mon 50 to” (Tuổi trẻ và Phật giáo: 50 câu hỏi và câu trả lời), được xuất bản bởi Daisanbunmei-sha năm 1976. Kể từ đó, ông giữ nhiều vị trí lãnh đạo trong tổ chức và cuối cùng trở thành chủ tịch của Soka Gakkai vào năm 2006, sau khi giữ chức vụ Tổng thư ký (1984–2006) và Phó Tổng giám đốc (2001–2006).

Dàn đồng ca Milky Way hát tại Hội nghị thượng đỉnh thanh niên SGI
– chủ đề “Từ bỏ chiến tranh”, tại Trung tâm Văn hóa Kanagawa, Yokohama, Nhật Bản.

Nguồn gốc của tổ chức bắt đầu từ năm 1930 ở Nhật Bản, khi Tsunesaburo Makiguchi và Josei Toda thành lập Soka Kyoiku Gakkai (Hiệp hội Giáo dục Giá trị), tiền thân của Soka Gakkai.

Với Makiguchi, là vị chủ tịch đầu tiên, tổ chức bắt đầu như một nhóm giáo viên tập trung vào cải cách giáo dục nhưng sau đó phát triển thành một phong trào hoạt động vì sự tốt đẹp cho xã hội xuyên qua chuyển hóa nội tâm cá nhân trên tinh thần Phật giáo Nichiren.

Năm 1943, Makiguchi và Toda bị bỏ tù với tội danh “tội phạm tư tưởng”, do từ chối tuân theo Nhà nước Thần đạo được chính phủ quân phiệt sử dụng để kiểm soát ý thức hệ đối với dân chúng. Makiguchi chết trong tù, và Toda nổi lên vào năm 1945 để xây dựng lại Soka Gakkai, sau này trở thành Chủ tịch thứ hai.

Năm 1947, giữa sự hỗn loạn của Nhật Bản thời hậu chiến, Daisaku Ikeda gặp gỡ Josei Toda, người đã gia nhập Soka Gakkai và trở thành cố vấn của anh. Năm 1960, Ikeda trở thành chủ tịch thứ ba, đánh dấu sự khởi đầu của sự phát triển tổ chức trên phạm vi quốc tế.

Năm 1975, Soka Gakkai International (SGI) được thành lập như một hiệp hội toàn cầu nhằm liên kết các tổ chức Soka Gakkai độc lập trên toàn thế giới và Ikeda trở thành chủ tịch.

Năm 1983, SGI được công nhận là một tổ chức phi chính phủ với Hội đồng Kinh tế và Xã hội của Liên hợp quốc (ECOSOC). Hiến chương SGI được thông qua vào năm 1995, thể hiện cam kết của hiệp hội trong việc phấn đấu vì một thế giới hòa bình, đóng góp cho hòa bình, văn hóa và giáo dục dựa trên sự tôn trọng phẩm giá của cuộc sống.

Soka Gakkai và SGI tham gia vào các hoạt động thúc đẩy văn hóa hòa bình. Mỗi tổ chức địa phương phát triển các hoạt động phù hợp với bối cảnh văn hóa độc đáo của nó.

Các hoạt động nâng cao nhận thức được thực hiện nhằm giải quyết các vấn đề toàn cầu hiện nay trong 5 lĩnh vực chính sau: hòa bình và giải trừ quân bị; giáo dục phát triển bền vững và hành động vì khí hậu; giáo dục nhân quyền; cứu trợ nhân đạo và giảm nhẹ rủi ro thiên tai; và bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ. Phạm vi hoạt động bao gồm triển lãm, hội nghị chuyên đề, đối thoại liên tôn, các sự kiện văn hóa và hỗ trợ các sáng kiến ​​của Liên hợp quốc.

Hàng năm, kể từ năm 1983, Daisaku Ikeda đã đưa ra các đề xuất hòa bình hướng tới cộng đồng quốc tế nhằm giải quyết các vấn đề mà nhân loại phải đối mặt, đề xuất các giải pháp và phản ứng dựa trên triết lý Phật giáo. Những đề xuất này tạo động lực và định hướng cho các nỗ lực cấp cơ sở của tổ chức nhằm giải quyết các vấn đề toàn cầu và xây dựng một nền văn hóa hòa bình lâu dài.

Các lĩnh vực hành động chính của tổ chức Soka Gakkai
– Hòa bình và Giải trừ quân bị
– Giáo dục vì sự phát triển bền vững và hành động vì khí hậu
– Giáo dục Nhân quyền
– Cứu trợ nhân đạo và giảm thiểu rủi ro thiên tai
– Bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ

Nhận thức về các vấn đề toàn cầu của tổ chức Soka Gakkai
– Một cuộc cách mạng lặng lẽ
– Con đường dẫn đến phẩm giá: Sức mạnh của giáo dục nhân quyền
– Chứng tích của Hiroshima và Nagasaki: Phụ nữ lên tiếng vì hòa bình
– Di sản của các vị tiền bối hữu công

Vào năm 2017, Soka Gakkai đã thông qua Hiến Chương mới, làm rõ vai trò của các vị chủ tịch sáng lập, các khía cạnh cơ bản của nền hành chính toàn cầu, lập trường giáo lý thiết yếu và mục tiêu thúc đẩy Phật giáo Nichiren vì hòa bình và hạnh phúc của con người.

Gakkai, Tsunesaburo Makiguchi (1871–1944), Josei Toda (1900–58) and Daisaku Ikeda (1928– )

Di sản của tiền bối sáng lập và hữu công

Soka Gakkai đề cao một dòng truyền thừa bắt nguồn từ khoảng 2.500 năm trước với Thích Ca Mâu Ni và đã được các vị truyền giáo Phật giáo ở Ấn Độ, Trung Quốc và Nhật Bản kế tục, đạt đến sự thể hiện sâu sắc nhất trong giáo lý của Nichiren (1222–1282).

Ba vị chủ tịch đầu tiên của Soka Gakkai, Tsunesaburo Makiguchi (1871–1944), Josei Toda (1900–58) và Daisaku Ikeda (1928–), đã phục hưng Phật giáo Nichiren trong thời hiện đại và tạo cơ sở cho sự phát triển của nó trên phạm vi toàn cầu do dễ tiếp cận. Sự hòa hiệp, thể hiện những cam kết chung của họ và nỗ lực này là một tấm gương điển hình cho mối quan hệ thầy trò trong Phật giáo, cũng như cho các thành viên của mình.

Makiguchi, Toda và Ikeda được tôn trọng như những vị chủ tịch sáng lập và người cố vấn của tổ chức, những tấm gương bền bỉ về cách thực hành và phổ biến giáo lý của Phật giáo vì hòa bình. Do đó, họ được gọi bằng danh hiệu kính trọng là “Sensei” – bậc tiền bối.

Sensei, Seonsaeng hoặc Xiansheng (先生) là một thuật ngữ kính trọng dùng chung trong tiếng Nhật, tiếng Hàn và tiếng Trung; điều này được dịch theo nghĩa đen là “người sinh ra trước người khác” hoặc “người đến trước”. Trong cách sử dụng chung, nó được sử dụng, với hình thức thích hợp, sau tên của một người và có nghĩa là “giáo viên”; từ này cũng được sử dụng như một chức danh để chỉ hoặc đề cập đến các chuyên gia hoặc người có thẩm quyền khác, chẳng hạn như giáo sĩ, kế toán. , luật sư, bác sĩ và chính trị gia hoặc để bày tỏ sự tôn trọng đối với người đã đạt được một mức độ thành thạo nhất định trong một hình thức nghệ thuật hoặc một số kỹ năng khác, ví dụ: tiểu thuyết gia, nhạc sĩ, nghệ sĩ và võ sĩ thành đạt.

Tsunesaburo Makiguchi (1871–1944) là nhà giáo dục, nhà địa lý và triết học người Nhật Bản, người đã phát triển một phương pháp sư phạm độc đáo dựa trên lý thuyết giá trị tự thân. Makiguchi tin rằng mục tiêu cuối cùng của cuộc sống có thể được diễn đạt tốt nhất bằng từ “hạnh phúc” và đây phải là mục tiêu của giáo dục. Ông đã định nghĩa hạnh phúc về khả năng tạo ra giá trị: ảnh hưởng đến sự chuyển đổi tích cực trong thực tế của một người.

Cuối cùng Makiguchi kết luận với niềm tin mạnh mẽ rằng Phật giáo Nichiren, sẽ xây dựng một xã hội hưng thịnh, nơi tất cả mọi người đều hạnh phúc, là chìa khóa để đạt được những lý tưởng mà ông đã theo đuổi thông qua nền giáo dục tạo ra giá trị của mình.

Năm 1930, cùng với người bảo trợ Josei Toda, Makiguchi thành lập Soka Kyoiku Gakkai (Hiệp hội Giáo dục tạo Giá trị), sau này được đặt tên là Soka Gakkai. Những gì bắt đầu như một xã hội dành cho các nhà cải cách giáo dục đã sớm phát triển thành một tổ chức trên phạm vi rộng, khám phá những tác động biến đổi thực tế của việc thực hành Phật giáo. Là một nhóm tôn giáo, tổ chức tập trung vào các cuộc hội thảo quy mô hoặc thu nhỏ giữa các thành viên, hơn là chú trọng các nghi lễ tôn giáo và giáo quyền.

Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Makiguchi và Toda bị chính phủ quân phiệt Nhật Bản giam giữ như những “tội phạm tư tưởng”, nhằm mục đích đàn áp quyền tự do tôn giáo và biểu đạt. Makiguchi chết trong tù vào ngày 18 tháng 11 năm 1944.

Josei Toda (1900–58) là một nhà giáo dục, nhà xuất bản và doanh nhân. Toda chịu trách nhiệm thực hiện việc xuất bản các công trình quan trọng của người cố vấn Makiguchi, Soka kyoikugaku taikei (tạm hiểu là Hệ thống sư phạm tạo ra giá trị). Ấn bản của nó vào ngày 18 tháng 11 năm 1930, và ngày này cũng được chọn là ngày thành lập của tổ chức Soka Gakkai.

Trong khi ngồi tù trong Thế chiến thứ hai, Toda đã trải qua hai lần thức tỉnh sâu sắc. Đầu tiên là nhận thức của ông rằng “Đức Phật, là chính sự sống”. Điều thứ hai là sự thức tỉnh về bổn phận của ông như một vị Bồ tát của Trái đất với tâm nguyện là truyền bá những giáo lý cốt yếu của Phật giáo. Những nhận thức này cùng với quyết tâm vượt lên sự khốn cùng của Toda đã trở thành động lực cho những nỗ lực mạnh mẽ của ông trong việc phát triển Soka Gakkai sau khi ra tù.

Trong khoảng thời gian hơn một thập kỷ, Toda đã xây dựng một tổ chức năng động với hơn 750.000 gia đình ở Nhật Bản. Dành thời gian phiên tả các khái niệm Phật giáo phức tạp thành hướng dẫn rõ ràng, thiết thực đã giúp hàng nghìn người đang vật lộn giữa sự tàn phá sau chiến tranh xây dựng lại và tìm thấy mục đích trong cuộc sống của họ. Khái niệm của Toda về cuộc cách mạng con người, sự biến đổi trạng thái cuộc sống của chính một người, đã trở thành nguyên tắc hướng dẫn thực hành cho các thành viên. Điều này đã nêu bật ý tưởng trừu tượng về việc đạt được Phật quả, từ sự tự thúc đẩy thay đổi đời sống nội tâm của một cá nhân, tạo ra sự thay đổi hoàn cảnh của một người và trong toàn xã hội nói chung.

Toda cực kỳ phản đối chiến tranh, sự tồn tại của vũ khí hạt nhân. Chính vì vậy, Tuyên bố Kêu gọi Xóa bỏ Vũ khí Hạt nhân năm 1957 của ông được coi là điểm khởi đầu cho phong trào hòa bình của tổ chức.

Daisaku Ikeda nơi bàn làm việc của ông [ © Seikyo Shimbun ]

Daisaku Ikeda (1928–), là một thanh niên 19 tuổi đang tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống giữa sự tàn phá của Nhật Bản thời hậu chiến, nhân duyên lại gặp Josei Toda. Ấn tượng bởi nhân vật Toda, Ikeda quyết định mời anh ta làm người cố vấn và bắt đầu thực hành Phật giáo. Là một nhà lãnh đạo thanh niên trong tổ chức, Ikeda đã dẫn đầu một số chiến dịch thành công giúp mở rộng đáng kể thành viên và giúp Toda đạt được cột mốc 750.000 gia đình.

Năm 1960, Ikeda kế nhiệm Toda làm chủ tịch thứ ba, đồng thời tiếp tục củng cố và mở rộng tổ chức bên trong Nhật Bản, ngay lập tức bắt đầu tập trung vào việc quốc tế hóa tổ chức. Việc thành lập Soka Gakkai International (SGI) vào năm 1975 đã củng cố quá trình này. Ông cũng nhanh chóng cụ thể hóa các khía cạnh khác trong tầm nhìn của Makiguchi và Toda, bao gồm việc thành lập hệ thống Trường Soka và Đại học Soka.

Ikeda mở rộng hơn nữa phạm vi của hiệp hội quốc tế, phát triển nó thành một phong trào rộng khắp thúc đẩy hòa bình, văn hóa và giáo dục. Coi đối thoại là nền tảng của hòa bình, ông bắt đầu tổ chức các cuộc thảo luận, cộng tác với các nhà lãnh đạo và nhân vật văn hóa trên khắp thế giới. Ông cũng thiết lập các thể chế thúc đẩy đối thoại, nghiên cứu hòa bình và trao đổi văn hóa.

Một khía cạnh quan trọng trong di sản của Ikeda, là những bài viết phong phú của ông nhằm mục đích cho phép các cá nhân trong thế giới hiện đại nắm bắt và áp dụng các giáo lý từ Kinh Pháp Hoa và Nichiren. Chúng bao gồm bộ 12 tập Cuộc cách mạng nhân loại và bộ 30 tập Cuộc cách mạng nhân loại mới, mô tả chi tiết quá trình phát triển lịch sử của Soka Gakkai thông qua những câu chuyện của từng thành viên.

Qua những điểm chính được trình bày, trải mấy thế hệ khai sáng và phát triển tổ chức “gia đình giáo dục Phật giáo” Soka Gakkai, thật sự “người và việc” là những di sản vô giá! Mong rằng chúng ta rút tỉa từ đây những bài học chung để giúp quý trưởng, nhất là cấp hướng dẫn thượng tầng có thêm thông tin để định hướng phát triển tổ chức Gia Đình Phật Tử Việt Nam Trên Thế Giới phù hợp với tâm nguyện người xưa, và nay.