
Không Phải Thì Đừng Làm
Làm vua của một nước nghèo, vua đừng ăn mặc sang trọng, đừng sinh hoạt ở trong cung điện nguy nga, nên sống giản dị mà cao khiết, sống gần dân mà đức vua càng lúc càng sáng, quyết đoán quốc sự thì nhanh chóng rõ ràng, sẵn sàng ban ân huệ cho những ai có công tâm với đại sự, đẩy xã tắc qua một bên. Ai làm vua của một nước nghèo như thế, thì nước không bao lâu trở nên cường thạnh, dân không bao lâu trở nên phú cường, xã hội tự an bình, đức của vua vô cầu mà tỏa sáng giữa muôn dân và rạng ngời trong lịch sử.
Làm vua mà như vậy, thì ân của vua, dân nào dám quên, chiếu sắc của vua, ai mà không dám thi hành.
Trái lại, thì làm vua một ngày là dân khổ một năm, làm vua một tháng dân khổ mười năm và làm vua một năm dân khổ nhiều thế hệ mà quốc gia tụt hậu cả trăm năm.
Làm vua mà thế, thì thôi xin đừng!!!
Dân đẻ vua
Trong lịch sử phát triển của loài người, ý thức của con người cá nhân có trước và ý thức của con người tập thể có sau.
Dân có trước, vua có sau, dân đẻ ra vua hay chính quyền, chứ không phải vua hay chính quyền đẻ ra dân.
Thầy Mạnh Tử nói: “Dân vi quý, xã tắc thứ chi, quân vi khinh”. Nghĩa là: “Dân là quý, tiếp đến là xã tắc, vua là tầm thường”.
Thực vậy, không có vua hay chính quyền, dân vẫn tự mình tồn tại, nhưng nếu không có dân, thì vua hay chính quyền làm sao có danh xưng, chứ đừng nói là tồn tại.
Phù Vân Quốc Sư đời Trần đã dạy cho vua Trần Thái Tông rằng: “Dân là gốc, hãy lấy ý dân làm ý của mình”.
Như vậy, vua hay chính quyền đều là con đẻ của dân.
Nếu dân hiền, thì đẻ ra vua thiện hay một chính quyền tốt; nếu dân tham, thì đẻ ra vua ác và chính quyền bất chính; nếu dân thông minh thì đẻ ra vua tài trí và chính quyền nhân nghĩa, biết đặt mọi giá trị nhân phẩm vào chính sách an bình thiên hạ; nếu dân ngu thì đẻ ra vua tà kiến và chính quyền xảo trá, bạo ngược, chỉ biết giành giựt nhau, để ăn trên ngồi trước, phung phí của chung, coi thường lẽ phải. Dân hèn sẽ đẻ ra vua hay chính quyền độc tài.
Nên, ta muốn biết vua hay chính quyền như thế nào, ta hãy nhìn vào dân và ta muốn biết dân như thế nào, ta hãy nhìn vào vua hay chính quyền.
Tóm lại, tâm thức của người dân như thế nào, họ sẽ tạo ra một ông vua, một chính quyền đại diện cho chính họ là như thế ấy.
Vua là do dân đẻ, nên dân cũng có quyền không đẻ vua hay dẹp vua nếu thấy cần.
Ở nơi nào người dân có ý thức và có khả năng thực hiện quyền ấy, là nơi đó có văn minh và tiến bộ.
______________________________
trích TRONG CON MẮT THIỀN QUÁN (Lotus Media phát hành rộng rãi trên hệ thống Amazon, tháng Bảy, 2021