
Những người phát tâm học hỏi & thực hành những lời dạy của đức Phật trên hành tinh này bao gồm 4 hạng. Thuật ngữ Phật học gọi là “tứ chúng” hay “bốn chúng”—”chúng” là chữ được dịch nghĩa từ chữ Phạn “saṃgha” (僧伽; community):
– hai chúng nam-nữ xuất gia,
– hai chúng nam-nữ không xuất gia.
Sự phân chia này căn cứ vào số lượng giới-luật được tất cả các thành viên của bốn chúng tự nguyện nhận và hành trì. Luật (vinaya; 律; discipline) chỉ dành cho hai chúng xuất gia. Hai chúng tại gia chỉ có giới (śīla; 戒; morality) vì không sinh hoạt theo cộng đồng tu tập.
Tất cả bốn chúng chỉ có thể nhận-giữ giới luật khi thọ mạng của đời này chưa chấm dứt. Có nghĩa rằng, sau khi chết, tất cả các thành viên của 4 chúng đều bị mất hết giới-luật; và sẽ tái sinh thành loại chúng sinh gì ở đời kế tiếp hoàn toàn tuỳ thuộc vào lực của các nghiệp thiện và bất thiện do mỗi thành viên tạo tác trong đời này cũng như nhiều đời trước đó.
Phật pháp phân chia nơi tái sinh của bốn chúng thành 6 loại. Thuật ngữ tiếng Phạn gọi là “gati”; Hán tạng dịch nghĩa là 趣 (thú; nơi đến; destination). Có 3 cảnh giới thuộc thiện thú là loài người, loài a-tu-la, loài trời. Và 3 cảnh giới thuộc ác thú là chúng sinh ở địa ngục, quỷ đói, loài vật.
Tam Tạng Thánh Điển Ấn-độ ghi nhận một số trường hợp ngoại lệ:
– Các thành viên nào đoạn trừ được từ 5 kết sử đầu tiên trở đi—gồm hữu thân kiến, nghi, giới cấm thủ, tham dục, sân—thì có thể nhập niết-bàn ngay trong đời này. Thời Phật còn tại thế, ngài đã xác nhận có trên 50 Phật tử tại gia đã đoạn trừ được 5 kết sử hạ phần và đã nhập niết-bàn. Sau khi nhập niết-bàn, họ đi về đâu thì đức Phật không có nói rõ cho ngài A-nan biết.
– Các thành viên phát nguyện tái sinh vào quốc độ của một vị Phật nào đó để có thể tiếp tục tu tập cho đến khi thành tựu A-nậu-đa-la Tam-miệu Tam-bồ-đề.
– Các thành viên phát Bồ-đề tâm hành Bồ-tát đạo sẽ tái sinh vào cõi người. Lý do là giới-luật Bồ-tát không bị mất sau khi chết, và hành nguyện mãi mãi sinh vào cõi người để tiếp tục tu học và giúp đỡ chúng sinh, ngay cả khi đã thành tựu giác ngộ viên mãn.
Nói tóm lại, nếu không nằm trong 3 trường hợp trên thì các bạn chỉ có cơ hội tu tập trong những năm còn làm người trên trái đất này. Không ai có thể biết chắc mình sẽ đi về đâu sau khi chết.