Hòa bình, bạo lực, và tội ác

Th.32 Nghèo khổ và bất bình đẳng tài sản
là nguyên nhân xã hội bất an và suy đồi đạo đức

Chuyện kể trong đây cho thấy mối liên hệ giữa đạo đức và các điều kiện kinh tế của dân chúng. Nó chỉ ra rằng nguyên nhân chính cho sự suy giảm dần đạo đức là nghèo đói, chênh lệch kinh tế, và đói kém. Nó cũng cho thấy rằng thông qua sự phục hồi các tiêu chuẩn đạo đức trong xã hội mà một trật tự xã hội thịnh vượng cũng được khôi phục. Đoạn đầu kể theo một câu chuyện quá khứ xa xôi, nhưng sau đó được mở rộng vào tương lai xa xôi, khi đức Phật kế tiếp, đức Di-lặc/ Từ Thị Tôn (Metteyya), sẽ xuất hiện (mặc dù một thời đại hoàng kim tương lai như vậy sẽ tự nó đến một lúc cũng suy vong). Chuyện kể hàm ý rằng tuổi thọ của loài người tăng giảm tỷ lệ với đạo đức tổng thể.

Rồi vua cho mời họp tất cả lại và hỏi về phận sự cao cả của một vị vua chuyển luân. Những người ấy nói những điều đó cho vua nghe. Sau khi nghe họ nói, vua có bố thí, bảo vệ, phòng hộ, thủ hộ (cho dân chúng và động vật), nhưng không ban tiền của cho người nghèo. Do không ban tiền của cho người nghèo, nghèo đói lan rộng.

Khi nghèo đói lan rộng, có người lấy trộm vật không được cho, phạm tội trộm cắp. Người ta bắt nó và dẫn đến trước vua quán đảnh dòng sát-đế-lợi, tâu rõ việc nó đã làm. Vua hỏi phải chăng nó phạm… trộm cắp, và nó nói: ‘Tâu Thiên vương, thật vậy.’ Vua hỏi, tại sao nó làm vậy, và nó đáp: ‘Tâu Thiên vương, tôi không có gì để sống.’ Rồi nhà vua ban cho người ấy tiền của và nói: ‘Này anh kia, với tiền của này ngươi hãy tự nuôi dưỡng, nuôi dưỡng cha mẹ, nuôi dưỡng vợ con, siêng làm các công việc, cúng dường các vị sa-môn, bà- la-môn, để có quả báo an lạc hiện tại và tương lai sinh thiên.’ Người trả lời ‘Kính vâng, Thiên vương.’

Rồi một người khác cũng phạm… trộm cắp… Vua ban cho người ấy tiền của… Này các tỳ-kheo, nhiều người nghe đồn, ‘Những ai lấyvật không cho của những người khác, tức là ăn trộm, vua ban cho những người ấy tiền của.’ Nghe vậy, chúng nghĩ thầm: ‘Chúng ta hãy lấy vật không cho của những người khác, tức là ăn trộm.’ Rồi một người khác phạm… trộm cắp. Người ta bắt nó và dẫn đến trước vua… Rồi nhà vua suy nghĩ: ‘Nếu ta cứ cho tiền của cho mọi người phạm… trộm cắp, thế thì trộm cắp sẽ tăng trưởng. Nay ta phải trừng phạt nó thích đáng, phải ngăn chặn triệt để, cắt đứt rễ, chặt đầu nó.’

Như vậy, vua ra lệnh cho quan quân: ‘Hãy lấy sợi dây thật chắc, trói quặt hai tay hắn ra sau thật chặt, cạo trọc đầu nó, dẫn nó đi từ đường này đến đường khác, từ ngã tư này đến ngã tư khác, rồi nổi trống vang lên, lôi nó ra khỏi cửa phía nam và đến phía nam của thành, trừng phạt nó thích đáng, ngăn chặn triệt để, cắt đứt rễ, chặt đầu nó’.

Nhiều người nghe rằng những ai… phạm… trộm cắp, sẽ bị chém đầu, những người ấy nghĩ: ‘Chúng ta hãy rèn kiếm cho thật bén, và chúng ta sẽ loại bỏ triệt để những người mà chúng ta trộm (để họ không thể làm chứng chống lại chúng ta), ngăn chặn họ triệt để, chặt đầu họ.’ Những người ấy rèn kiếm cho thật bén, và đi giết người trong làng mạc,  thôn xóm, thị trấn, thành thị. Họ đi cướp đường, và họ loại bỏ triệt để những người mà họ trộm, ngăn chặn những người ấy triệt để, chặt đầu những người ấy.

Như vậy, này các tỳ-kheo, khi không bố thí cho người nghèo tiền của, nghèo đói tăng thịnh; vì nghèo đói tăng thịnh nên trộm cắp tăng thịnh; vì trộm cắp tăng thịnh nên đao kiếm  tăng thịnh; vì đao kiếm tăng thịnh, nên sát hại tăng thịnh; vì sát hại tăng thịnh nên tuổi thọ của các chúng sanh này giảm thiểu, sắc đẹp giảm thiểu. Vì tuổi thọ giảm thiểu và sắc đẹp giảm thiểu, nên con cái của những người trước kia tuổi thọ đến tám vạn năm nay chỉ còn bốn vạn năm… [Những suy đồi thêm về đạo đức, dẫn tới tuổi thọ của con người liên tục giảm thiểu như mô tả sau đây.]

Này các tỳ-kheo, sẽ có một thời khi con cái của những người này chỉ sống đến mười tuổi.… mười thiện hành hoàn toàn biến mất và mười bất thiện hành* tăng thịnh tối đa. Khi tuổi thọ loài người giảm đến mười tuổi, thậm chí từ ‘thiện’ cũng sẽ không còn, nói gì đến người hành thiện? … Trong số những người tuổi thọ chỉ đến mười, nổi lên thù hận nhau mãnh liệt, ác ý mãnh liệt, đố kỵ mãnh liệt, sát ý mãnh liệt, ngay cả mẹ đối với con… Khi loài người tuổi thọ chỉ đến mười, đao binh kiếp xuất hiện trong vòng bảy ngày. Con người xem nhau như loài thú. Dao kiếm sắc bén xuất hiện trong tay, chúng tàn sát nhau, nói rằng: ‘đây là thú’, ‘đây là thú’.

Rồi, này các tỳ-kheo, trong số các loài hữu tình ấy, một số suy nghĩ: ‘Chúng ta chớ giết ai; chớ có ai giết chúng ta. Chúng ta hãy lẩn vào lùm cỏ, lùm rừng, lùm cây, những con sông khó vượt, núi non hiểm trở và sống bằng rễ cây và trái cây rừng’. Họ làm như vậy và sau bảy ngày đi qua, họ từ những chỗ trú ẩn đi ra, an ủi nhau, vui mừng với nhau, ôm lấy nhau, nói rằng: ‘Bạn ơi, có chúng sanh còn sống! Bạn ơi, có chúng sanh còn sống!’ Rồi ý nghĩ này khởi lên nơi các chúng sanh ấy: ‘Vì chúng ta gây nhân cho các pháp bất thiện nên thân quyến diệt vong bị giết hại nhiều như vậy. Nay chúng ta hãy làm điều thiện. Chúng ta làm điều thiện như thế nào? Chúng ta tránh xa sát sanh và sống tuân giữ thiện hành này’. Họ… tuân giữ thiện hành này. Do tuân giữ thiện hành này, tuổi thọ tăng thịnh dần…

Khi tuổi thọ loài người tăng lên đến tám vạn tuổi, Varanasi này sẽ là một vương quốc tên là Ketumatī… thịnh vượng và thực phẩm dồi dào… (và) có vị Chuyển luân vương tên là Saṅkha ra đời, là vị vua chánh trực trị nước theo Pháp… Bấy giờ có Thế Tôn hiệu Di-lặc (Metteyya) sẽ xuất hiện trong  đời, là vị A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác… như Ta đản sanh ra ở đây, trong đời này.

Cakkavatti-sīhanāda Sutta: Dīgha-nikāya III.64–76, dịch Anh P.D.P.

_______________________________

* Xem đoạn *Th.111.

Peace, violence and crime

Th.32 Poverty and disparity in wealth as a cause of social unrest
and breakdown of morality in society

This narrative shows the relationship between morality and the economic conditions of the people. It points out that a major cause for the gradual deterioration of morality is poverty, economic disparity, and destitution. It also shows that it is through the revival of moral standards in society that a prosperous social order can be restored. It is presented initially as a tale of the distant past, but it then extends into the distant future, when the next Buddha, Metteyya, the Kindly One, will come (though such a future golden age will itself decline, in time). It includes the idea that human life-span fluctuates in proportion with overall morality.

Then the king made them all assemble and questioned them about the noble duties of a Cakkavatti monarch. They disclosed those to him. Having heard from them he made arrangements for the righteous watch, ward and protection (of citizens and animals), but did not provide wealth to those deprived of it. When wealth was not provided to those deprived of it, poverty became rife. When poverty became rife, a certain person took what was not given, committing what was considered to be theft. They arrested him and brought him before the king, reporting the matter to him. The king questioned him on whether he had committed… theft, and he said: ‘Yes Lord, it is true.’ The king asked why he did so, and he said: ‘Lord, I have no means of living.’ Then the king provided him with wealth and told him: ‘Look here, my man, with this wealth, sustain yourself, feed your parents, wife and children, invest it in industry, make gifts to renunciants and brahmins which will be rewarding and having pleasant consequences conducive to heavenly rebirth.’ That man replied ‘Alright, Lord.’

Another person, too, committed… theft… The king provided him also with wealth… Monks, the people heard, ‘Whoever takes things belonging to others without being given to them, and commit what is considered to be theft, to them, the king provides wealth.’ Having heard this, it occurred to them: ‘We also should take what is not given and commit what is considered to be theft.’ Then a certain person committed… theft. They arrested him and took him before the king… Then this idea occurred to the king: ‘If I keep providing wealth to everyone who commits … theft, in this way thefts will increase. I should punish him with proper punishment. I should cut him off at the root. I should chop off his head.’

So the king commanded his men: ‘Bind this man with strong ropes with his arms behind him, shave his head, and lead him through the streets and junctions, to the rough sound of the beat of a drum, take him out through the southern gate, and to the south of the city, give him the proper punishment, cut him off at the root, chop off his head’. They bound him with strong ropes … and chopped off his head.

People heard that whoever… commits… theft, his head is chopped off, and thought: ‘We should also make sharp weapons, and we shall effectively eliminate those whose things we steal (so they cannot be witnesses against us), cut them off at the root, chop off their heads’. They made sharp weapons and attempted to murder people in the villages, townships, and cities. They attempted to commit highway robbery, and they effectively eliminated those whose things they stole, cut them off at the root, chopped off their heads.

In this way, monks, when those deprived of wealth were not being provided with wealth, poverty became rife; when poverty became rife, stealing increased; when stealing increased, weapons increased; when weapons increased, destruction of life increased; when destruction of life increased, the life-span of those living beings waned, and their beauty also waned. When they were waning in their life-span and their beauty, the sons of men who had a life-span of eighty thousand years came to have a life-span of forty-thousand years… [Further declines in morality, and consequent reductions in human life-span are then described.]

There will be a time monks, when the children of these people will be of a life-span of ten years… the ten courses of wholesome conduct will completely disappear and the ten courses of unwholesome conduct* will excessively prevail. For those of ten years life-span, even the word ‘wholesome’ will not be there. How could there be a doer of wholesome deeds? … Among people of ten years life-span, there will be intense mutual anger, intense malice, intense envious thoughts, intense thoughts of killing, even of mother towards children… For people of ten years life-span there will be a weapons-period of seven days. They will perceive each other as beasts. Sharp weapons will appear in their hands and with those sharp weapons they will kill each other saying: ‘this is a beast’, ‘this is a beast’.

Then monks, this idea will occur to some among those beings: ‘Let us not kill anyone, and let not anyone kill us. Let us resort to grassy thickets, forest thickets, places covered thickly with trees, inaccessible rivers, uneven mountains, and live on roots and fruits of forest trees’. They will do so and at the end of seven days they will come out of those resorts and rejoice and console each other, hugging one another, saying: ‘We see good beings who survived; we see good beings who survived!’ Then this thought will occur to those beings: ‘It was due to our pursuit of unwholesome practices that such wide destruction of our relatives occurred. We should practise wholesome acts. And what wholesome practices should we adopt? We should abstain from destruction of life, and live observing this wholesome practice’. They will… observe this wholesome practice. Due to observing this wholesome practice their life-span will increase…

When people are (again) of a life-span of eighty thousand years, this Varanasi will be a kingdom known as Ketumatī… prosperous and plentiful in food… (and) a king named Saṅkha will be born, a Cakkavatti monarch, a righteous king guided by Dhamma… Then a Blessed One named Metteyya will be born in the world, an arahant, a perfectly awakened Buddha… like myself born here at this time.

Cakkavatti-sīhanāda Sutta: Dīgha-nikāya III.64–76, trans. P.D.P.

_______________________________

* See passage *Th.111.

____________________________

THỈNH SÁCH
PHẬT ĐIỂN PHỔ THÔNG
DẪN VÀO TUỆ GIÁC PHẬT

Chủ Biên:
LÊ MẠNH THÁT | TUỆ SỸ

____________________________